Preza është një nga zonat më tërheqëse të luginës së Tiranës, me një pamje të mrekullueshme që të rrëmben. Dikur qytet me ndikim në jetën e feudalëve dhe princave shqiptarë, Preza identifikohet si kodra ku ngrihet kalaja 450 vjeçare.

Historia

Kalaja është ndërtuar mbi një kodër 277 metra të lartë. Aty u martua Mamica, motra e Skëndërbeut. Kalaja është burimi i historive dhe sigurisht dominohet nga shkëlqimi i epokës së Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti. Kalaja ka formë pesëkëndrore dhe në katër nga pesë kulmet e saj rrethohet nga themelet e mbetura të kullave vrojtuese. Ajo çfarë e bën mbresëlënëse këtë objekt arkitekturor, është mosha e gurëve me të cilët është ndërtuar. Nga muret e Prezës dallon kalanë e Petrelës apo atë të Lezhës. Legjendat thonë se në luftrat e Skëndërbeut kundër osmanëve kalatë dhe ushtritë rreth tyre komunikonin me pishtarë gjigandë zjarresh.

Burimi i fotos: qarkutirane.gov.al.

Fshati dhe banorët

Çfarë e bën kalanë dhe fshatin mjaft tërheqës për t’i vizituar është natyra dhe traditat e trevës së njerëzve miqësorë dhe të urtë. E gjithë zona është e rethuar nga ullinj qindra vjeçarë. Banorët thonë se pemët janë mbjellë që në kohën e Skëndërbeut. Kjo shpjegon edhe arsyen pse Preza njihet për vajin e ullirit dhe mullinjtë e famshmëm të gurit, prej të cilëve banorët përpunonin ullinjtë. Sot si relike në fshat ka mbetur vetëm një nga 16 mullinjtë e dikurshëm. Pjesa më e madhe e tyre degradoi gjatë kohës së diktaturës. Fshati njihet edhe për punimet e pëlhurës me vegjë, një mekanizëm tradicional i punimit të copave në tezgjah. Preza është një nga destinacionet atraktive të turizmit ditor edhe për të shijuar verën e vreshtave të zonës.